Slapeloosheid heeft een grote invloed op iemands leven; het kan op elk moment in een persoon verschijnen, vaak zonder duidelijke oorzaak. Een nieuwe studie, gepubliceerd in het tijdschrift Radiology, was bedoeld om dieper in te gaan op de neurale basis van deze raadselachtige aandoening en vond specifieke veranderingen gelokaliseerd in de witte stof van de hersenen.

Slapeloosheid wordt gekenmerkt door moeite met inslapen, doorslapen of beide. Het resultaat van slapeloosheid is een gebrek aan slaap dat doorsijpelt in elk aspect van het leven van de slapeloosheid.

Slaaptekort leidt tot lagere energieniveaus, stemming, gezondheid, attitudes en prestaties op het werk.

Volgens de American Sleep Association heeft 1 op de 3 volwassenen op enig moment in hun leven last van slapeloosheid en heeft 1 op de 10 chronische slapeloosheid.

Vrouwen hebben iets vaker last van slapeloosheid dan mannen, en het komt vaker voor naarmate ze ouder worden.

Oppervlakkige oorzaken van chronische slapeloosheid zijn stress, inname van cafeïne of medische aandoeningen zoals een beroerte of een overactieve schildklier. Andere factoren kunnen pijn, angst en depressie zijn, maar het is moeilijk gebleken om de onderliggende neurobiologie van slapeloosheid te bepalen.

De aard van slapeloosheid in de hersenen

Moderne beeldvormende technieken zoals MRI (Magnetic Resonance Imaging) bieden een aanvullende methode om slapeloosheid te bestuderen. Ze stelden wetenschappers in staat om de associatie van slapeloosheid met metabolische veranderingen in bepaalde delen van de hersenen, zoals de amygdala en thalamus, te visualiseren. Maar tot op heden zijn de resultaten echter inconsistent.

Een team van onderzoekers onder leiding van Dr. Guihua Jiang van het People’s Hospital in Guangzhou, China, besloot hun onderzoek naar slapeloosheid te richten op de witte stof van de hersenen, de paden die impulsen tussen hersengebieden sturen.

Het team hoopte afwijkingen in de witte stof te identificeren die specifiek verband houden met slapeloosheid; Shumei Li, een lid van het onderzoeksteam, legt de rol van witte stof in een notendop uit:

“Wegen in de witte stof zijn bundels axonen – of lange vezels van zenuwcellen – die het ene deel van de hersenen met het andere verbinden. Als de witte stofkanalen beschadigd zijn, wordt de communicatie tussen hersengebieden verstoord.”

Witte stof vormt het grootste deel van het diepe hersenweefsel en wordt zo genoemd vanwege de witte kleur in vergelijking met de aangrenzende grijze stof. Deze witte kleur is te danken aan een vette buitenlaag, myelineschede genaamd, die de zenuwen beschermt en ervoor zorgt dat ze sneller en efficiënter signalen kunnen geleiden.

Aanvankelijk werd witte stof beschouwd als niets meer dan een passieve zender van neuroimpulsen. Het is nu echter bekend dat witte stof betrokken is bij leren en informatieverwerking.

Onderzoek naar witte stof

Voor het onderzoek is een MRI-scan gemaakt bij 23 mensen met slapeloosheid en een controleonderzoek bij 30 gezonde mensen. Voorafgaand aan de MRI-scan vulde elke deelnemer vragenlijsten in, waaronder de Insomnia Severity Index, de Pittsburgh Sleep Quality Index, de Anxiety Self-Rating Scale en de Depression Self-Rating Scale.

Deelnemers ondergingen een specifiek type MRI, Diffusion Tensor Imaging (DTI). DTI toonde grafieken van de beweging van water langs de wittestofbanen en stelde de onderzoekers in staat zwakke punten te identificeren.

De gegevens verkregen uit de MRI-scans werden verwerkt met behulp van een geavanceerde analysetechniek genaamd TRACT op basis van ruimtelijke statistieken en leverden verbazingwekkende resultaten op. De hersenen van deelnemers met slapeloosheid vertoonden een significante afname van de integriteit van de witte stof in gebieden van de rechterhersenhelft en de thalamus. Wat specifieke regio’s betreft, zegt Lee:

“Deze beschadigde witte stofkanalen zijn voornamelijk betrokken bij de regulatie van slaap en waakzaamheid, cognitieve en sensomotorische functies.”

Veranderingen geassocieerd met slapeloosheid

Afwijkingen die werden gevonden in de thalamus correleerden met de duur van slapeloosheid; veranderingen in het corpus callosum (het grootste deel van de witte stof in de hersenen) correleerden met zelfgerapporteerde depressiescores.

Interessant is dat de soorten anomalieën die het team vond verband lijken te houden met de myelineschede.

Deze ontdekking van anomalieën in de thalamus lijkt bijzonder relevant; Diep in het centrum van de hersenen speelt de thalamus de rol van de biologische klok van het lichaam en het is bekend dat het een belangrijke rol speelt in slaap, alertheid en bewustzijn.

De auteurs merken op dat de studie klein was en dat er meer onderzoek nodig is naar het morfologische substraat van slapeloosheid.